Karikatür, değindiği mevzuları mizahi ve eleştirel bir üslupla ele alarak insanlara anlatan bir çizim şeklidir. Bir nevi resimlerin mana kazanmış halidir. Karikatür sözcüğü dilimize Fransızcadan geçmiştir. Tarihin bilinen ilk karikatürleri Leonardo da Vinci tarafından kaleme alınmıştır. Ayrıca Gian Lorenzo Bernini karikatür sanatının yapı taşlarından biri olmuştur. Bu sanat İtalya ve Fransa’da ortaya çıkarak büyüme kaydetmiştir.
Karikatür Sanatının Özellikleri Nelerdir?
Karikatür sanatı, insanların dünyayı görme ve anlama şeklini değiştiren önemli bir sanat türüdür. Yüzyıllar boyunca gelişen karikatür sanatı, günümüzde hala popülerliğini korumaktadır ve sosyal, kültürel ve politik meseleleri ele almak için yaygın bir araç olarak kullanılmaktadır. İşte karikatürün özellikleri:
- Bir sanat türüdür.
- Çizim ve çizgi sanatı kategorisine girer.
- Siyah beyaz veya renkli yapılabilir.
- Karikatürde ince dokunuşlar olabilir.
- Karikatürlerde küfür, hakaret ve kaba konuşmalara yer verilmemelidir.
- Kısa ve öz fikirler resimlere yansıtılır.
- Mizah yeteneği konuşturulur.
- İğneleyici mesajlar verilir.
- Karikatür çizerken tarafsız ve özgün bir şekilde yapmak gereklidir.
- Hem güldürür hem de abartılıdır.
- Düşündürücü mesajlar verir.
- Karikatürde olayın bütün ayrıntıları resmedilmez sadece öne çıkan olaylar ele alınır.
- Karikatür, günlük hayatta gördüğümüz veya yaşadığımız olayları mizahi bir dille anlatan bir sanat dalıdır. İşte bu sanat dalının çeşitleri;
- 1. Politik Karikatür
- Politik olaylar, liderler veya siyasi partiler hakkında yapılan karikatürlerdir. Bu tür karikatürler, genellikle eleştirel ve mizahi bir dille yapılmaktadır. Politik karikatürler, toplumsal ve siyasal konular hakkında farkındalık yaratmak ve insanları düşündürmek amacıyla kullanılmaktadır.
- 2. Mizah Karikatürü
- Günlük hayatta yaşanan olayları, durumları veya ilişkileri mizahi bir şekilde ele alan karikatürlerdir. Bu tür karikatürler, genellikle güldürmek amacıyla yapılmaktadır ve okuyuculara keyifli bir okuma deneyimi sunmaktadır.
- 3. Karakter Karikatürü
- Karakterlerin fiziksel özelliklerini ve davranışlarını vurgulayan karikatürlerdir. Bu tür karikatürler, genellikle çizgi filmlerde veya animasyon filmlerinde kullanılan karakterleri anlatmak amacıyla yapılır.
- 4. Sosyal Karikatür
- Sosyal olaylar veya toplumsal sorunlar hakkında yapılan karikatürlerdir. Bu tür karikatürler, genellikle toplumda yer alan yanlış davranışları eleştirmek ve toplumun bilinçlenmesine yardımcı olmak amacıyla yapılır.
- 5. Spor Karikatürü
- Spor olayları ve sporcular hakkında yapılan karikatürlerdir. Bu tür karikatürler, genellikle spor olayları hakkında espri yapmak, sporcuların özelliklerini vurgulamak veya spora ilgi çekmek amacıyla kullanılır.
- 6. Karikatür Strips
- Günlük gazetelerde veya dergilerde yayınlanan kısa karikatür serileridir. Bu tür karikatürler, genellikle 3-4 resimden oluşan kısa bir hikayeyi anlatır ve okuyuculara keyifli bir okuma deneyimi sunar.
- Karikatür Sanatının Tanımı ve Tarihi
- Karikatür, güncel olaylar ve insanların özelliklerini çizgi yoluyla ifade etme sanatıdır. Bu sanat türü, güncel meseleleri eleştirel bir şekilde ele almak için kullanılabilir ve zaman zaman politik veya sosyal mesajlar ile harmanlanabilir. Karikatürler, çoğunlukla basılı yayınlar, dergiler, gazeteler, kitaplar ve internet siteleri gibi medya araçları yoluyla yayınlanır.
- Karikatürün kökenleri, Orta Çağ’a kadar uzanmaktadır. Ancak, modern anlamda karikatür 18. yüzyılda İngiltere’de geliştirildi. İlk karikatürler, halk arasında popüler olan güncel konuları ele alıyordu ve genellikle siyasi mesajlar içeriyordu. 19. yüzyılın ortalarına doğru, karikatürler, basılı yayınlar aracılığıyla daha geniş bir kitleye ulaşmaya başladı ve bu, karikatür sanatının popülaritesini artırdı.
- 20. yüzyılın başlarında, karikatür sanatı, resim ve illüstrasyon tekniklerindeki gelişmeler sayesinde yeni bir boyut kazandı. Karikatürler, hem siyasi hem de eğlence amaçlı yayınlar için kullanılmaya devam etti. Dünya savaşları döneminde, karikatürler, propaganda aracı olarak da kullanıldı.
Türkiye’de Karikatür
Karikatür sanatı Osmanlı Devleti’nin son zamanlarında mecmuaların geniş yayılmasıyla büyümeye başlamıştır. Bilhassa basım alanındaki teknolojik gelişmeler karikatür sanatına olumlu yönde etki göstermiştir. O dönemin karikatüristleri arasında; Opçandassis, Santr, Nişan Berberyan ve Ali Fuat Bey’i sayabiliriz. Bu devirde Osmanlı içinde yaşayan Ermeniler karikatür sanatını takip ederek çalışmalar yapmışlardır. Devamında ise Cemil Cem, Sedat Nuri İleri, Mehmet Baha, Münir Osman gibi isimler karikatür sanatında başarılı işler yapmışlardır.
Cumhuriyet Döneminde Karikatür Sanatı
Cumhuriyet döneminde karikatür çiziminde sadeleşme hızla yaygınlaşmıştır. Detaylar göz ardı edilmeye başlanmıştır. Karikatürün içinde yazıyla verilen mesajlar okuyucuların bu alana ilgisini daha da arttırmıştır. 1940’lı yılların sonlarına kadar devam eden bu süreçte karikatür sergileri ve albümleri oluşturulmuştur. Cemal Nadir Güler, Münif Fehim Özarman, Ramiz Gökçe, Salih Erimez gibi isimler dönemin bu alandaki liderleri olmuşlardır. Dönemin diğer bir karikatüristi Selma Emiroğlu ilk kadın karikatüristimiz olarak tanınır.
Günümüzde Karikatür
Şu anda ülkemizde en yaygın sanatlardan biri karikatürdür. Bugün karikatür, kendisini daha da geliştirmiş, her yerde takip edilen, beğenilen bir sanat alanına dönüşmüştür. Hemen hemen her konuda karikatür çizilebilir. Ancak yaygın olarak siyasi, sosyal ve spor gibi alanlardan esinlenerek oluşturulan karikatürler daha çok ilgi görmektedir. Birçok insanın ilgi odağına dönüşen karikatür alanında sergiler açılmakta ve müsabakalar tertip edilmektedir. Ayrıca, gazete ve dergilerde karikatür sayfaları daha çok yer almaya ve ilgi görmeye başlamıştır. Günümüz karikatürcülüğünün önde gelenleri; Umut Sarıkaya, Yiğit Özgür, Selçuk Erdem, Behiç Ak, Abdülkadir Elçioğlu, Ersin Karabulut gibi usta isimlerdir.
Karikatürler neden önemlidir?
Karikatürler, toplumsal meseleleri ele almanın ve eleştirinin yanı sıra, mizah yoluyla insanları güldürmenin bir yolu olarak da önemlidir. Ayrıca, karikatürler, yaratıcılığı teşvik eden ve insanların düşünmelerini sağlayan bir sanat formu olarak da kabul edilir. Karikatürler ayrıca, siyasi liderlerin, ünlülerin veya diğer toplum liderlerinin eleştirisini yaparak, toplumda açık fikirli tartışmalara katkıda bulunabilir.
Karikatür çizmek için özel bir yetenek gerekli midir?
Karikatür çizmek için özel bir yetenek gerekli olabilir, ancak herkes tarafından öğrenilebilir. Karikatür çizmek için gerekli olan temel şey, gözlem yapma ve detayları seçme yeteneğidir. Ayrıca, birçok karikatür çizeri, karakterlerini veya konularını ele alırken mizahi bir yaklaşım kullanır.
Karikatür çizeri nasıl olunur?
Karikatür çizmeyi öğrenmek isteyenler, çeşitli kaynaklardan yararlanabilirler. Bunlar arasında, karikatür dersleri veya atölyeleri, çeşitli çizim kitapları veya internet üzerindeki kaynaklar sayılabilir. Ayrıca, karikatür çizmek için iyi bir yol, diğer karikatür çizerlerinin işlerini incelemektir.
Sanat ve Karikatür Eleştirisi Önemli Mi ?
Sanat disiplinleri arasında üzerine en az yazı yazılan sanat dalı karikatür olsa gerek. Karikatür bu anlamda biraz ‘üvey evlat’ pozisyonunda kalıyor gibi. Sanatın huysuz ve ele-avuca sığmayan çocuğu olması, hakkında yazılar yazılmaması anlamına gelmez.
Herhangi bir sanat dalı üzerine yazı yazmaktan kasıt, başta o sanatın içinde emek verenler olmak üzere sanatsal aktivitelerin her aşaması takip edilerek hakkında yapıcı eleştiri yazıları yazmak demektir.
Eleştiri geleneği sanatın çok eski yıllarından süregelse de, özellikle resim ve sinema sanatında daha uzun soluklu eleştiri kültürüne rastlıyoruz.
Resim sanatında geçmişten gelen ve sadece sanat eleştirmenliği yapan yetkin kişilere de rastlıyoruz.
Türkiye’de karikatür sanatına, geçmiş ve yakın tarihi açısından katkı koyan, belgelerle bellek oluşturan ustalar oldu. Devamının gelmesi gerekiyor.
Yıllarını karikatür sanatına vermiş, günümüzde aktif olarak çizen karikatürcüler, başta kendi deneyimleri olmak üzere karikatürle ilgili çok şey yazabileceklerini tahmin ediyorum.
Bu konuda çekinmeden rahat ve objektif olmaları en önemli kuraldır. Amaç sanata katkı olacağından bu kuralların uygulanmasında bir problem olacağını da düşünmüyorum.
