Filanca Operasyon: Küçük Kalplerin Büyük Yolculuğu
Toplumsal dinamiklerin ve gelişmelerin, bilim ve teknoloji alanındaki ilerlemelerin çocuk edebiyatına yansıması ve bu sahada bir karşılık bulması gayet doğaldır. Ülkemizde biraz gecikmiş de olsa son yıllarda hız kazanan ve çocuk okura yönelik olarak yazılan bilim kurgu romanlarının bilime, teknolojiye ve uzaya karşı büyük bir ilgi ve merak duyan günümüz çocuklarının bilime ve teknolojiye karşı olan eğilimlerini daha fazla geliştireceği şüphe götürmeyen bir gerçektir.
Teknoloji ve bilimin hızlı bir şekilde geliştiği modern çağda, çocuk edebiyatı da bu değişimden payına düşeni almaktadır. Çocuk kitapları, yalnızca hayali evrenlerin kapılarını aralamakla kalmamakta, bunun yanında çocukları bilimin gizemli dünyasıyla da tanıştırmaktadır. Bu bağlamda, bilim kurgu türü, çocukların merak duygusunu harekete geçirmek ve onları bilimin heyecan verici yönleriyle tanıştırmak için güçlü bir araç olarak öne çıkmaktadır. Günümüzde, çocuklara yönelik olarak yazılan bilim kurgu eserleri, onların bilim ve teknolojiye olan ilgisini pekiştirmenin yanı sıra, geleceğin dünyasını hayal etmeleri için de çocuk okura ilham vermektedir.
Bilimkurgu yapıtları, çocukların eleştirel düşünme ve problem çözme becerilerini geliştirirken, aynı zamanda onlara yeni bilgiler edinme ve keşfetme arzusu aşılamaktadır. Bu sayede çocuklar, bilim ve teknolojiye ilişkin edindikleri bilgileri salt kitaplarda kalan soyut kavramlar olarak değil, günlük yaşamlarında karşılaştıkları sorunlara çözüm üretebilecekleri somut araçlar olarak da görebilmektedir.
Yazar Feyza Şahin tarafından, Türk Çocuk Edebiyatı’nın bilimkurgu sahasına armağan edilmiş olan, çocukların hayal dünyasına ve pedagojik gelişimine büyük bir katkı sağlayan Filanca Operasyon kitabı, iyi-kötü paradigması üzerine inşa edilmiş, çoğulcu bir bakış açısı kullanılarak yazılmış ve ölçülü bir şahıs kadrosu çerçevesinde gelişen bir eser.
Mekân olarak İstanbul’un seçildiği, yakın bir gelecekte yaşanan ve fütüristik bir karakter taşıyan Filanca Operasyon kitabı, kendisine ana olay olarak, insanlığı yok etmeye ve androidler marifetiyle dünyanın efendisi olmaya çalışan Prof. Dr. Kemal Dikbayır (Elon Musk) ile profesörün bu amaca ulaşmasını engellemeye çalışan Hikmet Bey, SVG1 (Sevgi) ve 4YH4N (Ayhan) isimli androidler arasında geçen heyecan ve macera dolu bir mücadeleyi konu alıyor.
Hikmet Bey bir gün evde yalnız başına yaşayan annesi Feriha Hanım’a yardım ve arkadaşlık etmesi için “Yapay Zekâ – Gerçek Yaşam” firmasından SVG-1 isimli bir android alır. Bir süre sonra SVG-1’in, annesi Feriha Hanım’dan rol çalması ve bu androidin bazı tuhaf davranışları Hikmet Bey’i oldukça tedirgin eder ve Hikmet Bey bunun üzerine SVG-1’i aldığı firmaya geri götürerek SVG-1’i başka bir androidle değiştirmeye karar verir. SVG-1 Arıza Analiz Laboratuvarı adı verilen bir depoya kaldırılır ve bu depoda 4YH4N ile tanışır ve böylece hikâyedeki aksiyon fırtınası da başlamış olur.
Prof. Dr. Kemal Dikbayır’ın amacı “filanyum” isimli radyoaktif bir madde kullanarak ürettiği biyo-nükleon bir silahla insanlığı yok edip androidler için özgür bir gelecek kurmaktır. Bu sayede Prof. Dr. Kemal Dikbayır ve yardımcıları, insanlardan arınmış bir dünyada androidlerin efendileri olarak yaşamlarını sürdüreceklerdir.
SVG-1, 4YH4N ve daha sonra onlara katılacak olan Hikmet Bey, “Filanca Operasyon” ismini verdikleri bir programla, bu kötücül planı bozmaya çalışacaktır.
Yazarın, bilim kurgu gibi oldukça zor olan bir sahada eser vermesi ve yaşanan olayları çocuk okurun rahatlıkla bir dille anlatması, hem de bu anlatım yöntemini mizahi bir üslûpla okuyucuya aktarması gerçekten büyük ustalık istiyor ve yazar bu denklemin içinden gayet başarılı bir şekilde çıkmayı biliyor.
Gereksiz hiçbir ayrıntıya yer verilmeyen canlı ve mizahi diyaloglarla ilerleyen kitapta adrenalin seviyesinin sürekli zirvede tutulması dikkatlerden kaçmıyor. Yazar kitabın bazı bölümlerinde SVG-1 karakteri üzerinden ve bilinç akışı tekniğini kullanarak, SVG-1 ile çocuk okur arasında bir duygudaşlık kurulmasını sağlıyor.
Yazarın bir aydın vicdanıyla ve iklim değişikliği teması etrafında Orta Doğu’da ve Afrika’da yaşayan mazlum halkların sözcülüğünü yaptığı romanda, androidlerin insanlık için hangi alanlarda değerlendirilebileceğiyle ilgili özgün önerileri ve kelime buluşları romanın dikkat çeken bazı yönleri olarak karşımıza çıkıyor.
Çocuk okura bilim kurgu türünü sevdirmeyi amaçlayan yazarın kitapta kullandığı terminoloji, çocukların dil gelişimindeki yaratıcılıklarını besleyecek bir nitelik taşıyor.
İyilerle kötülerin net çizgilerle ayrıldığı kitabın finalinde yazar, artık Dünya Edebiyatı’nda temel bir ilke olarak kabul edilen ve ünlü Rus öykücüsü Anton Çehov tarafından dile getirilen “Eğer dekorda bir silah varsa, o silah oynun sonunda mutlaka patlar.” sözüne atıfta bulunurcasına SVG1 eliyle, Kemal Dikbayır’a hak ettiği cezayı veriyor.
Kendine özgü bir üslûp geliştirmeye çalışan ve bu konuda da oldukça başarılı olan Feyza Şahin, kitabın son bölümlerinde artık alışageldiğimiz anlatımıyla yine zamanda bir sıçrama yaparak, kitaptaki kahramanların yakın gelecekteki konumlarına dair birtakım bilgiler veriyor.
Dünya tarihi, başlangıcından beri hep iyiyle kötü arasındaki amansız mücadeleye sahne olmuştur ve bu savaşı eninde sonunda sevgi, iyilik ve insanlık kazanacaktır.
Evrene anlam katan yegane şey insandır. Adı SVG-1 de olsa ve insana ne kadar benzese de hiçbir android bir insanın yerini tutamaz. Çünkü insan ruhtur, sevgidir, özlemdir, vefadır, dostluktur, samimiyettir…
İnsanlık, tüm kusurlarına rağmen evrenin en değerli varlığı olmaya devam edecektir.
Hiçbir yapay zekâ, bir annenin çocuğuna duyduğu sevginin sıcaklığını ya da bir dostun omuzuna yaslandığında hissedilen güvenle eşdeğer tutulamaz.
Gelecek her ne kadar teknolojiyle donatılırsa donatılsın, bizi biz yapan değerler ve yüreğimizdeki o eşsiz ışık, her zaman en büyük gücümüz olacaktır.
Filanca Operasyon, ortaokul öğrencilerine hitap eden, her kitaplıkta kesinlikle bulunması, okunması ve okutulması gereken; anne-babaların çocuklarına, öğretmenlerin öğrencilerine gönül rahatlığıyla önerebileceği kaliteli bir eser.
Keyifli okumalar dileğiyle…
